Malta u t-thedida ta’ Artiklu 7

It-Trattat ta’ Liżbona li huwa qafas legali importanti fil-mod kif topera l-Unjoni Ewropea jinkludi artiklu numru 7. Dan l-artiklu jipprospetta x-xenarju fejn jekk pajjiż membru ta’ l-Unjoni Ewropea b’xi mod flagranti jikser xi prinċipju fundamentali stabbilit f’artiklu 2 ta’ l-istess trattat tali stat membru jista’ jara numru ta’ passi meħuda kontrih fosthom is-sospensjoni tiegħu tad-dritt tal-vot fi ħdan il-Kunsill. Wieħed mill-prinċipji elenkati f’artiklu 2 huwa dak tas-saltna tad-dritt jew kif tisejjaħ bl-Ingliż Rule of Law.

Bażikament il-prinċipju tar-Rule of Law huwa dak li jistabilixxi li f’pajjiż il-liġi għandha tapplika bl-istess mod għal kullħadd. Huwa dak il-prinċipju legali li jistabilixxi li l-liġi f’pajjiż għandha tassigura sitwazzjoni ta’ fair play, ġustizzja u trasparenza fil-governanza pubblika. Għalhekk tista’ tgħid li huwa prinċipju li jmur lejn iċ-ċentru nett u l-qafas tad-demokrazija nnifisha.

Hekk kif fl-aħħar xhur Malta kienet is-suġġett ta’ tħassib serju dwar l-istat tas-saltna tad-dritt f’pajjiżna, fuq livell internazzjonali ma’ naqsux dawk li b’mod estrem ħafna itteorizzaw jekk Malta tafx issib ruħha suġġetta għal invokazzjoni ta’ artiklu 7 tat-trattat ta’ Liżbona.

Dan ix-xenarju jqajjem żewġ punti importanti. L-ewwel u qabel kollox għandu jkun ċar kristall li ebda Malti ma’ għandu jgħati appoġġ għal invokazzjoni ta’ artiklu 7. L-invokazzjoni ta’ artiklu 7 ikollu fuq pajjiżna konsegwenzi mill-aktar negattivi; kemm f’sens politiku kif ukoll f’sens ekonomiku. Li pajjiżna jispiċċa fi ħdan l-Unjoni Ewropea bid-dritt tal-vot sospiż ifisser li pajjiżna jkun f’riskju kbir li jsib ruħu suġġett għal leġiżlazzjoni li tmur kontra l-interess nazzjonali, bħal per eżempju r-rata ta’ taxxa korporattiva komuni. Hija ħasra li bħal donnu hawn min irid jgħati l-impressjoni li l-Partit Nazzjonalista qiegħed johrok idejh għall-invokazzjoni ta’ artiklu 7, jew agħar min hekk qiegħed jaħdem hu stess sabiex dan iseħħ. Gidba faħxija li ma’ tagħmel xejn ħlief deni lil isem pajjiżna. Fil-fatt il-Kap tal-Partit Nazzjonalista Adrian Delia kien ċar dwar dan u fuq is-sit tal-MaltaToday stqarr bla tlaqliq, “I am not informed or aware of such a move, but even if I knew this was a mere possibility, I would immediately start a campaign to ensure this does not come about,” the PN leader said. “I cannot make this any clearer: such a move will never have my support, whoever might push for it”.

It-tieni punt li dan ix-xenarju jqajjem huwa bla dubju ta’ xejn il-mod kif il-gvern qiegħed jaġixxi. Huwa ċar li realistikament bħalissa m’hemm ebda ċaqliqa sabiex jiġi invokat artiklu 7 kontra Malta. Madankollu, bħalma jgħidu bl-Ingliż we should not push our luck. Li l-gvern jibqa’ għaddej business as usual minkejja dubji serji minn ġurnalisti barranin, minn kumitati tal-Parlament Ewropew, minn opinjonisti lokali u internazzjonali, minn NGO’s lokali u internazzjonali u anke minn politiċi mhux biss lokali iżda anke internazzjonali li jgawdu stima kbira bħas-Senatur Repubblikan fl-Istati Uniti John McCain, ma huwa xejn għajr għaġir li jagħmel dannu lil isem Malta u li ċertament ma’ jgħinx biex ixejjen il-mistoqsijiet fil-konfront ta’ Malta. Daqstant ieħor dak il-gvern li minkejja kull argument jew dubju mressaq fil-konfront tal-kariga ta’ Konrad Mizzi u Keith Schembri jagħżel li jibqa’ għaddej qisu ħadd qatt ma’ qal xejn.

Pajjiżna jeħtieġ li tassew ikun maqgħud fuq dan il-front. Tali għaqda tinkiseb mhux billi jsir tixwix kontra l-oppożizzjoni jew l-MEP’s tagħha; mhux billi tintwera arroganza kbira u nipprovaw nkunu bulldozer imma billi ningħaqdu lkoll bħala Maltin u naraw li bl-azzjonijiet tagħna nxejnu kull lok ta’ dubju u ngħatu lil isem pajjiżna lura l-ġieħ li jixraqlu.

L-Aqwa Interess Nazzjonali

“The country cannot afford to have, as its main opposition, a party abandoned by so many of its voters, especially when government dealings need to be more meticulously scrutinised than ever. If the PN continues to lose ground, as shown in the surveys, Labour could be re-elected with a majority so large it would be able to change the Constitution unilaterally. Now that’s a chilling thought.”

Hekk kien hemm miktub fl-editorjal ta’ The Sunday Times of Malta nhar il-Ħadd li għaddha. Editorjal bit-titlu No use for a divided party u li tkellem dwar il-bżonn li f’pajjiżna jkollna oppożizzjoni soda. Editorjal li ma’nistax ngħid li qbilt ma’ dak kollu li kellu xi jgħid, anzi, kien hemm numru ta’ punti ta’ analiżi politika li ma’ qbilt xejn mal-konklużjoni li ġibed l-istess editorjal.

Minkejja dan iżda, l-editorjal jasal għal konklużżjoni mill-aktar interessanti u li magħha ċertament diffiċli wieħed ma’ jaqbilx. Il-konklużżjoni li l-aqwa interess nazzjonali jitlob li f’pajjiżna jkollna oppożizzjoni soda, b’saħħitha u maqgħuda sabiex din tkun f’posizzjoni li toffri sfida denja lil gvern. Il-konklużżjoni li jkun ta’ għajb għal Malta jekk dan il-gvern jitħalla mingħajr ebda forza politika biex taqdi r-rwol mistenni minn oppożizzjoni f’demokrazija Ewropea.

Aktar min hekk il-konklużżjoni ta’ dan l-editorjal titkellem dwar il-periklu kbir li jiffaċċja pajjiżna jekk il-Partit Laburista jitpoġġa f’posizzjoni li jkun b’xi mod possibli għalih li waħdu jibdel il-kostituzzjoni tal-pajjiż. Din tkun tassew sitwazzjoni, li kif qal sewwa l-editorjal ta’ The Sunday Times, tkun waħda tat-tkexkix għaliex tkun thedida ċara kristall lejn id-demokrazija u s-saltna tad-dritt f’pajjiżna.

Wieħed jista’ ma’ jaqbilx mal-bqija tal-kontenut ta’ dan l-editorjal jew forsi wieħed jista’ jħoss li l-bqija tal-kontenut ta’ dan l-editorjal huwa pessimist u qiegħed jara biss is-sitwazzjoni minn lenti sewda ħafna. Imma l-argument li pajjiżna għandu bżonn oppożizzjoni b’saħħitha li toffri skrutinju qawwi fil-konfront tal-gvern u li bl-ebda mod ma’ jingħata lok li l-Partit Laburista jkollu s-saħħa jibdel il-kostituzzjoni waħdu huwa bla dubju ta’ xejn argument b’saħħtu ħafna.

Forsi l-editorjal ma’ tantx jidħol fuq l-element ta’ kif ser nassiguraw li f’pajjiżna l-gvern Laburista jkun iffaċċjat minn oppożizzjoni li toffri skrutinju ċar u sitwazzjoni fejn ikun impossibli li l-gvern jibdel il-kostituzzjoni waħdu. Huwa biss permezz ta’ ħidma maqgħuda, flimkien, bl-akbar sens ta’ rieda tajba, fi spirtu ta’ l-aqwa interess nazzjonali li nistaw naċċertaw li f’pajjiżna d-demokrazija tinżamm mhux mittiefsa. Tali ħidma trid tkun mibnija fuq il-politika tas-sewwa; il-politika fejn l-interess nazzjonali jiġi qabel kull differenza personali; il-politika fejn li niġġieldu favur id-demokrazija, l-meritokrazija, l-ġustizzja, l-liberta’ ta’ l-espressjoni u s-saltna tad-dritt titqiegħed fil-quċċata nett tal-miri politiċi ta’ kull min hu ta’ rieda tajba. Din mhijiex xi battalja ta’ blu kontra aħmar jew ta’ Ċikku kontra Peppu imma għandha tkun il-missjoni ta’ kull min jemmen li Malta għandha tassigura li tibqa’ demokrazija vibranti.

The Sunday Times tgħati stampa negattiva meta titkellem dwar l-aħħar sontaġġi li bla dubju ta’ xejn kienu sfida għal Partit Nazzjonalista. Nemmen li lill’hinn mis-sontaġġi l-Partit Nazzjonalista jinstab fit-triq it-tajba. L-enerġija u l-entużjażmu qegħdin jiżdiedu; il-Partit Nazzjonalista reġa qiegħed isib saqajh wara d-disfatta kiefra ta’ Ġunju 2017. Ma’ jfissirx li kollox ward u żahar. Ma’ jfissirx li t-triq hija faċli. Anzi, t-triq hija iebsa ħafna! Nemmen iżda li b’sens ta’ rieda tajba, id f’id flimkien bħala aħwa Maltin, ser nkunu kapaċi nassiguraw li iċ-chilling thought li titkellem dwarha The Sunday Times tibqa’ biss just a thought u ma ssir qatt the reality of the day.

The ball in our court

Three months ago to the day, a bomb shattered the peaceful surroundings of Bidnija. The violent shatter did more than just shatter the peaceful surrounding the beautiful valley itself. It shattered the illusion that our country was a normal democracy with heated debates.

Three months ago to the day, the life of Daphne Caruana Galizia came to a horrid and violent end. In life Caruana Galizia never shied away from calling a spade the way she seed it; even if doing so made her enemies; very powerful enemies. Caruana Galizia never shied away from making her arguments in her own inimitable style; she never shied away from investigative journalism no matter how risky such journalism got.

Many had moments where they disagreed with what she wrote; sometimes intensely disagreed with what she wrote. Many felt that on occasions her colourful style was perhaps not appropriate to the occasion in question. Despite these moments of disagreement many however saw in her the personification of liberty of expression. Daphne Caruana Galizia personified our right to ask questions of those in authority, our right to demand high ethical and moral standards from those in authority, our right to demand accountability as a right and not as an electoral pledge, our right to make our grievances heard even when such grievances concern the highest of authorities.

The bomb that shattered the peaceful surrounding of Bidnija and took away the life of the journalist that was Daphne Caruana Galizia also took away the illusion that our democracy is functioning in a normal manner where debates may get heated but where democracy, freedom, accountability, freedom of expression and meritocracy are a given.

Daphne’s death however should not lead us to give in or give up hope. On the contrary it should fuel in us the passion and energy needed to defend these basic rights we hold so dear. If we can defend democracy, liberty, freedom of expression, accountability and meritocracy than at least Daphne’s death will “only” be a sad reminder of a dark moment in our history when the life of a journalist, a mother, a wife, a daughter, a sister was taken away in such a horrific manner. It will not mark the day when our country fell so far down the slippery slope that to call ourselves a European democracy verges on hallucination level. Whether it shall be the former or the latter is entirely up to us.

All is not yet lost; we are still in time to defend democracy, freedom of expression, liberty, accountability and meritocracy. We must however act now and not allow ourselves to be blinded to the reality of the day.

Il-Ponta taż-Żonqor u s-suċċess Amerikan

Fl-aħħar jiem inkiteb u ntqal ħafna dwar l-hekk msejħa Universita’ Amerikana ta’ Malta (AUM). Ħarġet l-aħbar li din l-hekk msejħa universita’ kienet attirat biss numru limitat ferm ta’ studenti. Ħarġet ukoll l-aħbar li din l-universita’ fl-aħħar jiem kienet ukoll keċċiet xi staff akkademiku minn ħdanha. Bejn aħbar u oħra, ħaġa ħarġet ċara; il-proġett ta’ l-Universita’ Amerikana ta’ Malta għadu l-bogħod milli jkun wieħed b’suċċess ċert u madwaru għad hemm bosta mistoqsijiet.

Din l-istess AUM kienet ingħatat konċessjoni ta’ art f’Baċir Numru Wieħed f’Bormla u fil-Ponta taż-Żonqor. Dwar il-konċessjoni f’Baċir Numru Wieħed f’Bormla forsi d-dibattitu qatt ma’ kien wieħed ferventi għaliex f’din l-art ma’ sar ebda żvilupp insostennibli b’riżultat ta’ din il-konċessjoni. Iżda dwar il-Ponta taż-Żonqor intqal ħafna u għadu jintqal ħafna.

Intqal ħafna għaliex meta nitkellmu dwar il-Ponta taż-Żonqor qegħdin nitkellmu dwar biċċa art verġni; art li s’issa għadha mhijiex żviluppata u li permezz ta’ din il-konċessjoni ser tiġi radikalment mibdula għaliex ser tiġi żviluppata. Din mhux kwistjoni li wieħed ikun kontra l-iżvilupp jew kontra l-bini għaliex hawnhekk qed nitkellmu mhux fuq sempliċi żvilupp jew bini imma bidla radikali ta’ art verġni għal medda kbira ta’ art żviluppata.

Li kieku tali bidla ser iseħħ għal xi interess nazzjonali jew almenu xi interess bi gwadann soċjali u ekonomiku ċar għal pajjiż allura wieħed jista’ forsi jiddibatti u jargumenta favur b’xi mod. Imma f’dan il-każ din il-bidla radikali ser issir għal proġett li s’issa kienet biss fl-aħbarijiet għal raġunijiet ta’ mistoqsijiet u dubji dejjem jikbru.

Kemm huwa għaqli li nitilfu il-Ponta taż-Żonqor darba għal dejjem meta l-istess proġett s’issa għadu l-anqas kiseb il-potenzjal sħiħ li kellu jikseb f’Baċir Numru Wieħed f’Bormla? Kemm huwa għaqli li nitilfu l-Ponta taż-Żonqor għal proġett li bħal donnu ma’ kull jum li jgħaddi qed jiżdiedu d-dubji kemm ser irendi benefiċċji soċjali jew ekonomiċi għal pajjiż?

Din mhijiex u m’għandiex tkun kwistjoni ta’ pika politika. M’għandhiex tkun kwistjoni ta’ min kellu raġun u min ma’ kellux. Din mhijiex battalja kontra l-iżilvupp; anzi għandu jkun ċar li din mhijiex xi battalja kontra l-iżvilupp. Din hija kwistjoni li pajjiżna ser jitlef din l-art verġni mill-isbaħ u bħal donnu m’hemm ebda traċċa ta’ loġika ta’ għaliex pajjiżna ser jitlef din l-art.

Huwa għalhekk li kull min hu ta’ rieda tajba għandu jgħati l-appoġġ tiegħu għal możżjoni mressqa li ssejjaħ sabiex din il-konċessjoni, f’dan l-istadju, tiġi rtirata. Ġa la darba l-Universita’ Amerikana ta’ Malta tikseb suċċess f’Baċir Numru Wieħed f’Bormla allura mbgħad forsi wieħed ikun jista’ jgħaddi sabiex jiddiskuti l-pass li jmiss.

Oprah Winfrey
Din il-ġimgħa segwejt b’interess id-diskors ta’ Oprah Winfrey waqt il-Golden Globes. Diskors li ħafna ddeskrivew bħala s-soft launch ta’ Winfrey għal kampanja Presidenzjali fl-elezzjoni Presidenzjali Amerikana li jmiss. Bħal donnu hemm minn ma’ tgħallem xejn mill-esperjenza Trump. Bħal donnu hemm min jixtieq li l-Partit Demokratiku flok jitgħallem mill-iżball tar-Repubblikani, jagħmel eżatt bħalhom billi jitfa’ lil Winfrey fuq quddiem. Oprah Winfrey hija preżentatriċi ta’ abilta’ kbira; personalita’ tal-media bi storja mill-aktar b’saħħitha; ispirazzjoni għal kif mara għandha tiġġieled sabiex ikollha vuċi. Kollha attribwiti pożittivi u li kullħadd ċertament jammira. Iżda ċertament żgur mhumiex attribwiti li waħedhom għandhom jinkurunaw persuna President ta’ l-Istati Uniti. Trump ukoll għandu storja interessanti kif bena l-imperu kummerċjali tiegħu; ukoll kien personalita fuq il-media iżda kullħadd qiegħed jara b’għajnejh x’qed isarraf il-Presidenza Trump.

Il-Bżonn tal-First Aid

F’mumenti fejn sfortuntament xi ħadd ikun weġġa jew ikun saħansitra fil-periklu tal-mewt spiss tagħmel differenza kbira x’ċirkostanzi tali persuna tkun mdawra bihom. Mod jekk persuna tweġġa f’xi post mwarrab, waħedha u ħadd madwarha, mod jekk persuna tweġġa f’post mimli nies fejn iżda ħadd m’għandu ebda għarfien ta’ first aid u mod ieħor jekk persuna tweġġa f’post mimli nies fejn hemm min għandu l-għarfien tal-first aid.

Sfortuntament m’hemm ebda xenarju ideali jew li wieħed jista’ qatt jixtieq. L-ideali huwa li ħadd ma’ jweġġa jew jispiċċa fil-periklu tal-mewt. Imma ġa la darba m’hemmx mod kif nelliminaw il-possibilita’ kerha li xi ħadd iweġġa jew saħansitra jispiċċa fil-periklu tal-mewt, tajjeb li naħsbu sabiex ta’ l-inqas f’dak ix-xenarju negattiv nipprovaw ikollna dawk iċ-ċirkostanzi fejn ikun hemm l-akbar ċans ta’ eżitu pożittiv.

Ikun żball jekk nassumu li kull darba li ser jinqala xi ħaġa ser ikun hemm tabib jew infermier b’idejh fuq żaqqu, pront u lest sabiex jgħati l-għajnuna meħtieġa. Il-ftit ħin li jgħaddi sakemm fuq il-post jasal tabib jew infermier jista’ jkun kruċjali sabiex jagħmel id-differenza bejn ħajja u mewt. Huwa f’dan l-ispirtu li hemm bżonn li f’pajjina tikber il-kultura tal-first aid.

Il-first aid mhuwiex biss għal min jifhem fil-mediċina jew għal min forsi jħobb l-avventura. Il-first aid huwa għodda utli għal kull wieħed u waħda minnha. Għodda li forsi jistaw jgħaddu s-snin u wieħed qatt ma’ jagħmel użu minnha ħlief waqt il-kors ta’ tgħalim u r-refresher courses sakemm tiġi dik l-okkażjoni waħda fejn tali għarfien ikun għamel id-differenza bejn ħajja u mewt.

F’pajjiżna għandna numru ta’ għaqdiet fosthom ir-Red Cross u s-St. John Ambulance li joffru korsijiet għal pubbliku fejn jidħol il-first aid. Dawn l-għaqdiet u oħrajn bħalhom qegħdin jagħmlu xogħol imprezzabli li forsi mingħajr wisq fanfarri u attenzjoni qiegħed jipprevjeni ħafna traġedji. Jeħtieġ iżda li l-kultura tal-first aid f’pajjiżna tiżdied. Il-first aid m’għandux jibqa’ xi ħaġa li jkollu għarfien tiegħu min ikun għażel li jagħmel il-kors jew min ikun intalab jagħmel il-kors fuq il-post tax-xogħol imma għandu jsir parti integrali mis-sistema edukattiva f’livell primarju jew sekondarju.

Jekk is-sistema edukattiva minnha nfisha tippromwovi b’mod attiv it-tgħalim tal-first aid allura f’pajjiżna titrabba l-kultura li l-għarfien tal-first aid mhuwiex xi kapriċċ għal ftit imma hija a basic life skill li kullħadd għandu jkollu. L-iskola mhijiex hemm biex fiha nitgħallmu biss il-Malti, l-Ingliż u l-Matematika imma qegħda hemm biex ittina d-diversi għodda li għandna bżonn fil-ħajja. Ċertament li l-first aid għandu jsir wieħed minn dawn l-għodda.

Naturalment dan ma’ jfissirx li sfortuntament ser inwaqqfu kull traġedja. Ma’ jfissirx li ser nevitaw dawk l-okkażjonijiet sfortunati fejn ikollna mwiet traġiċi. Iżda jekk permezz ta’ din l-introduzzjoni fis-sistema edukattiva tagħna nkunu salvajna ħajja mela allura nkunu diġa għamilna pass kbir il-quddiem.

Naturalment tali proposta trid tiġi studjata għaliex wieħed irid ikun ċert li hemm it-tgħammir u l-persuni meħtieġa sabiex tali tgħalim isir fuq livell professjonali. Bla dubju ta’ xejn għaqdiet li f’pajjiżna lhom snin jaħdmu f’dan il-qasam għandu jkollhom rwol mill-aktar kruċjali f’dan kollu. L-esperjenza tagħhom hija bla dubju ta’ xejn an asset mhux ta’ min wieħed jitilfu.